Doğu Akdeniz Kıyıdaş Ülkelerin Güvenlik Politikaları: İsrail

GİRİŞ

Doğu Akdeniz Havzası son yıllarda mücadele sahasına dönüşmüştür. Bu mücadelenin temel nedeni deniz alanlarının barındırdığı enerji rezerv kaynakları başta olmak üzere, kıyı ülkelerinin Münhasır Ekonomik Bölge belirleme politikaları çerçevesinde atmış oldukları adımlardır. Bu enerji rezervlerinden olan hidrokarbon kaynakları bölgedeki ülkelerarası gruplaşmaların ana nedenlerinden biridir. Bu gruplaşmalar ve enerji kaynakları küresel güçlerin ve uluslararası aktörlerin ilgisini bölgeye çekmektedir.

Doğu Akdeniz’e kıyısı olan her ülke var olan koşullardan maksimum kar elde etmeye çalışmaktadır. Bölge ülkelerinin bu çabaları ve birbirleri arasında artan gerginlikleri, son yıllarda küresel bir şekilde dünyanın ilgi odağı haline gelmiştir. Aynı zamanda Doğu Akdeniz’e kıyıdaş olan devletler arasında var olan sorunları da farklı boyutlara çıkartmıştır. Kıyıdaş ülkeler tarafından ikili olarak imzalanan Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Anlaşmaları, anlaşmayı imzalayan ülkelerin ikili ilişkilerini geliştirirken, yeni gruplaşmaların da önünü açmıştır. Anlaşmaya itirazı olan ülkeler nezdinde de bölgedeki tansiyonun artmasına neden olmuştur. Ayrıca ülkeler tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Münhasır Ekonomik Bölge alanları da bu gerginliğin başlıca sebepleri arasındadır. MEB imzalayan ya da MEB ilanında bulunan ülkelerin, bu alanlarda yapmış oldukları keşif, sondaj ve akabindeki üretim çalışmaları zaman zaman bölgede gerginliği arttırmıştır. Bu enerji çalışmaları sonucunda bölgedeki enerji dengeleri değişmiş olup işbirlikleri kurulmuştur.

Doğu Akdeniz’deki deniz alanlarıyla geçmişten beri aktif olarak ilgilenen İsrail Devleti, 2011 yılında BM’ye bildirip ilan etmiş olduğu MEB sınırları içerisinde bu tarihten çok daha önce yapmış olduğu sondaj çalışmaları sonucunda bölgede gaz alanlarının farkına varmıştır. Yapılan sondaj çalışmaları ve sonrasında keşfedilen gaz sahaları, İsrail enerji politikalarını kökten değiştirmiş olup enerji konusunda İsrail Devleti’ni ihraç eden ülke konumuna getirtmiştir. Keşfetmiş olduğu gaz sahalarındaki doğal gazı, Amerikalı bağımsız enerji şirketi Noble Energy şirketi ve İsrail’li bağımsız enerji şirketi Delek Group başta olmak üzere yerli ve yabancı şirketler aracılığıyla araştırıp üretimini yapmaktadır. Çıkartmış olduğu ve çıkartmayı düşündüğü doğal gazı Avrupa pazarına ve bölge ülkelerine ihraç etmek için projeler planlayan İsrail Devleti bu konuda bölgede yeni ortaklıklar kurmuştur.

Doğu Akdeniz, geçmişten beri  jeopolitik konumundan dolayı İsrail için bölge ülkelerine göre çok daha farklı bir öneme sahip olmuştur. Komşu olduğu ülkelerin politik yapısı ve bu ülkelerle olan geçmişteki negatif ilişkilerinden dolayı, kurulduğundan beri Doğu Akdeniz enerji ve ulaşım bakımından  İsrail için aktif ve başat bir çıkar yol olmuştur. Bu durum İsrail’in Doğu Akdeniz’deki uzun soluklu faaliyetlerini açıklar mahiyettedir. İsrail’in çevresini saran Arap Dünyası ile geçmişten beri karşılıklı olarak birbirlerini hasım gören tavırları ve buna yönelik yapısı, kendisinin nasıl üst düzey bir ‘güvenlik devleti’ olduğunun sebebi olarak görülebilir.

Kurulduğundan bu yana bölgede etkin bir güç olarak görülebilecek İsrail Devleti, sahip olduğu  askeri güç ile de bölgede önemli rol  üstlenmektedir. Son yıllarda uluslararası alanda etkisini gitgide arttıran İsrail, etkili dış politikası ile beraber Doğu Akdeniz’deki enerji faaliyetleri bakımından en etkin ülkelerdendir.

İÇİNDEKİLER

1. ÖZET
2. GİRİŞ
3. ENERJİ
   1. İsrail’in Doğu Akdeniz’deki Sondaj Çalışmaları
   2. İsrail ve Doğu Akdeniz’deki Münhasır Ekonomik Bölgesi
   3. İsrail’in EASTMED Boru Hattı Projesi ile İlişkisi
   4. İsrail’in Enerji Varlığı
   5. İsrail’in Teknoloji Varlığı Bakımından Enerji Çıkarabilme Durumu
4. JEOPOLİTİK
   1. İsrail’in Genel Jeopolitiği
   2. Doğu Akdeniz Bağlamında İsrail-Türkiye İlişkileri
   3. İsrail-Libya İlişkileri
   4. İsrail-AB İlişkileri
   5. İsrail-Kıbrıs İlişkileri
      1. İsrail-GKRY İlişkileri
      2. İsrail-KKTC İlişkileri
5. GÜVENLİK
   1. İsrail’in Güvenlik Vizyonu
   2. İsrail’in Doğu Akdeniz’deki Güvenlik Politikaları
   3. İsrail’in Doğu Akdeniz’deki Askeri Varlıkları
   4. İsrail-NATO İlişkileri
6. SONUÇ
7. KAYNAKÇA