Yeni Diplomatik Girişimler Işığında Rusya – Ukrayna Savaşı’nda Gelinen Son Nokta

Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş yaklaşık 1,5 senedir devam etmektedir. Bu savaşın başta Karadeniz ve Doğu Avrupa olmak üzere küresel çapta birçok etkisi olmuştur. Henüz iki taraftan birinin sahada elde edilmiş kesin bir galibiyeti bulunmamaktadır. Üstelik savaşı bitirecek şeyin sahada kazanılacak bir zafer olduğu da şüphelidir. Çünkü bu savaş, tarihsel süreçten gelen ve bugün devam eden pek çok askeri ve siyasi krizin bir sonucu olup, aynı zamanda güncel olarak da çok boyutlu olan bir çatışmaya evrilmiştir. Savaşın geldiği son durumu ele alan bu çalışmada ilk bölümde Ukrayna’da son dönemde olan önemli askeri gelişmeler, daha sonra ise diğer aktörlerin savaşa etkileriyle birlikte Rusya- Ukrayna Savaşı’nın nasıl bir küresel krize dönmeye başladığı incelenecektir.

2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakıyla başlayan süreç, 2022 yılına gelindiğinde Rusya – Ukrayna açık savaşına dönüşmüştür. Savaşın patlak vermesinin öncesinde de haftalar boyunca Rusya’nın Ukrayna sınırına asker ve mühimmat yığarak işgale hazırlandığı bilinmektedir. Savaş henüz başlamadan önce, Avrupa’nın doğusunda çıkabilecek bir çatışmanın, enerji krizi başta olmak üzere yol açabileceği sorunlar sıklıkla gündeme gelmiştir. Şimdi ise Ukrayna haritası; Ukrayna’nın kontrolünde olan yerler, Rusya’nın kontrol ettiği yerler ve çatışmaların devam ettiği yerlerden oluşmaktadır. Savaşın dönüm noktalarını anlamak için, harita üzerindeki değişimleri ele almak faydalı olacaktır. Rusya, Putin’in beklediği gibi kısa sürede tüm Ukrayna üzerinde bir hakimiyet sağlayamasa da özellikle Ukrayna’nın doğusunda ciddi bir kontrol sağlamıştır. Ayrıca Eylül 2022’de, Rus güçlerinin kontrolünde olan Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinde referanduma gidilmiş ve bu bölgeler de facto olarak Rusya’ya bağlanmıştır. Batılı devletler ve Ukrayna, durumu uluslararası hukuka aykırı bulup kararı tanımazken, Türkiye Dışişleri Bakanlığı ise, hızlı bir şekilde alınan kararların sadece bölgede gerilimi arttırmaya neden olacağına yönelik açıklamalarda bulunmuştur. Bugün bakıldığında, Rusya’nın işgal ettiği bölgelerle 2014’te ilhak edilen Kırım yarımadası arasında kara bağlantısı kurulmuş gözükmektedir.

2023 yılında, çatışmaların en çok şiddetlendiği yerlerden birisi de Bakhmut şehri olmuştur. Şehirde aylarca devam eden yoğun çatışmalar sonucu, Rus ordusu Mayıs 2023’te şehrin kontrolünü aldıklarını iddia ederken, Ukrayna ise savaşın henüz bitmediği konusunda ısrarcı olmuştur. Burada vurgulanması gereken nokta, şehrin kontrolünü almanın Rus ordusu için de çok zor olduğudur. Bu bölgede, Ekim 2022’den beri Rus özel askeri şirketi Wagner’in de olduğu bilinmektedir. Aylarca süren ve 100.000 kişinin öldüğü düşünülen Bakhmut şehrinde, Wagner’in çok önemli bir güç olarak ön plana çıktığı gözlemlenmiştir. Rusya Bakhmut şehrini almayı başarmış olsa da aslında savaşın başından beri en büyük krizlerden birisi de yine bu bölgedeki çatışmalar neticesinde çıkmıştır. Nitekim Wagner lideri Prigojin, şehrin kontrolünü tamamen ele geçirdiklerini açıklamış ve hemen ardından Rus hükümetiyle bir gerilim yaşamıştır.  Yaşanan gerilimle birlikte aslında Ukrayna Savaşı, Rusya’nın iç siyasetinde de bir krize yol açmıştır. Wagner lideri Prigojin, Rus ordusunu beceriksizlikle suçlayarak Bakmut şehrinde bulunan birliklerini çekeceğini açıklamıştır. Daha sonra Ukrayna’daki birliklerinin Rus ordusu tarafından bombalandığını açıklayan Prigojin, Wagner askerleriyle birlikte Moskova’ya karşı bir yürüyüş başlatmıştır.

…