İnfodemi ile Mücadelede Kontrollü Dijital Hayat!

17.06.2020

Covid-19’un pandemi ilan edilmesinden sonra Dünya Sağlık Örgütü  yeni bir kavramı literatüre kazandırdı: İnfodemi. DSÖ tarafından 2 Şubat 2020’de ‘Covid-19 Infodemic’ ifadesiyle gündeme gelen kavram; salgınla ilgili sosyal medyada dolaşıma sokulan bilgi kirliliğini ifade ediyor. 

Virüs kadar tehlikeli

Bir konu hakkında aşırı ya da asılsız haberlerin paylaşılması sonucu doğru habere ulaşmada yaşanan zorluğu anlatmak için kullanılan kavram, uzmanlara göre en az virüs kadar tehlikeli. DSÖ’ye göre infodemi, bilgi kirliliği yaratarak kolektif travma oluşmasına ve toplumların psikolojisinin bozulmasına neden olabiliyor. Bununla birlikte toplumsal bağışıklığı, direnci, güveni veya tepkiyi ortadan kaldırarak insanların ve toplumların ruh ve beden sağlığını bozabiliyor. 

Korku ve panik üretiminde medya

Tarih boyunca insanlığın birçok hastalıkla ve salgınla mücadele etmek durumunda kaldığı bilinen bir gerçek. AIDS paniğinin Batı dünyasını ilk kasıp kavurmasından sonra, bulaşıcı hastalıklarla ilgili birçok dramatik deneyim yaşandı. Bunların bazıları virüs bulaşmış gıdalarla (yumurtada Salmonella, beyazpeynirde Listeria) ilgili olarak ortaya çıktı, bazıları da egzotik yabancı ülkelerden kaynaklandı (Zaire’deki Ebola salgını gibi). İngiltere’deki en son büyük çaplı sağlık krizi ise, 1996 Mart ayında, BSE (Bovine Spongiform Ericephalopathy) içeren etlerin insanlarda deli dana hastalığına yol açtığı korkusuyla yaşandı (Furedi, 2002: 49). Şimdilerde ise tüm dünya Covid-19 ile mücadele ediyor. 

Risklerin algılanış biçiminin şekillenmesinde medyanın önemli bir rol oynadığı bilinen bir gerçek. Medya belirli suçlara ya da hastalıklara vurgu yaptığında hedef kitlede bu sorunlarla ilgili tehlike duygusunun arttığı görülür. Toplumda olumsuz sonuçların ortaya çıkacağının beklentisi ve medyanın bunun üstüne gitmesi, medyayı sürekli olarak belirli tehlikelerle ilgili uyarılar yapar hale getirir (Furedi 2001, 83-85) 

Çoğu insan kişisel deneyimleri sayesinde değil medya aracılığıyla bilgi edindiği için, bu bilginin aktarılma tarzı bu kişilerin sorunu algılayış biçimini de belirler. Medyadaki haberlerin kapsamı, aktarılan bilginin hacmi, riskin ifade ediliş biçimi, riskle ilgili görüşlerin yorumlanış tarzı, riski betimlerken ve nitelerken kullanılan semboller, metaforlar ve söylem, riskin algılanış biçiminin belirlenmesinde etkilidir. Bilhassa kriz dönemlerinde medyaya duyulan ihtiyaç göz önüne alındığında, bir doğal afet ya da salgın hastalıkla ilgili haberler;  DSÖ’nün de belirttiği gibi kolektif travma ve toplumların psikolojisinin bozulmasına neden olabilir. Bu sebeple, yayınlanan haberlerin doğruluğunun teyit edilmesi ve toplumu paniğe sevk edecek şekilde sunulmaması önem arz etmektedir. 

İnsanların bilgi alma ihtiyacı ile sosyal medyadaki dolaşım hızı birleşince Covid-19 sürecinde muazzam derecede asılsız bilgi üretildi. Asılsız bilgilerin bir kısmı bilinçli bir kısmı da bilinçsizce dolaşıma sokuldu. Bu durum günümüz toplumunun gündeminin insanların karşı karşıya bulunduğu tehlikelere odaklanmış olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.

Covid-19 ile ilgili olumsuzluklar yaşanırken medyada felaket tellallığı yapmaktan keyif alan bir güruh hep var oldu. Bu felaket tellallığının, sorunun gerçek boyutuyla neredeyse hiç ilgisi yok; kendinden menkul bir korku yaşayan bir toplumun panik eğilimiyle ilişkili. Çünkü insanların yaşadığı korku ve panik bilgiye olan ihtiyacı artırdıkça, felaket tellallığı yapanların önü açılıyor. 

İnfodemiyi önleme çabaları

Covid-19 sürecinde geleneksel ve yeni medyada yayılan asılsız bilgiler sebebiyle doğacak toplumsal bir travmanın önüne geçebilmek amacıyla;  devlet kurumları, sosyal medya platformları ve medya organları birlikte hareket ederek infodemiyle mücadelede önemli adımlar attı. 

Çeşitli çevrimiçi platformlarla ortaklık kuran DSÖ, Google’da Covid-19 ile ilgili arama sonuçlarının en başında DSÖ’nün görüntülenmesi yoluna gitti. Mart ayının ikinci haftasında  Facebook, LinkedIn, Reddit, Twitter ve YouTube gibi platformlar Covid-19 ile mücadelede DSÖ ile birlikte hareket edeceklerini açıklayarak, bu konudaki dezenformasyonun önüne geçmek için daha dikkatli olacaklarını, örgüt uzmanlarının ve ulusal sağlık otoriterlerinin konu ile ilgili açıklamalarının daha fazla görülebilmesi için ön plana çıkartılacağını beyan ettiler. Tiktok ise örgütün bilgilendirmeler yapması için platformu DSÖ’ye tahsis etti. Amazon tedavi ettiği öne sürülen ürünlerin satışında denetim ve yasak uygulamaya başladı. 

Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı salgına ilişkin verileri kendi kaynaklarına dayandırarak ve sosyal medya üzerinden sürekli paylaşımlar yaparak düzenli bir bilgi akışı sağladı.  Kısa sürede bu sayfalar için paylaşılabilir linkler oluşturarak Bakanlık tarafından sunulan  verilerin yayılmasını sağlamada başarı elde edildi. Yapılan düzenli paylaşımlar kitlenin farklı kaynaklardan bilgi arama ihtiyacının bir anlamda önüne geçti. 

Süreç içerisinde haber kuruluşları da Covid-19 ile ilgili kendi arşivlerini ve web sayfalarını yarattılar. BBC Türkçe gibi yayın kuruluşları pandemiye ilişkin oluşturulan asılsız söylentiler ve yanlış bilgiler içeren dosya haberler yaparak uzmanlarca bunların gerçeklerini açıklayan habercilik yaptı.

Kontrollü dijital hayat! Covid-19 Okuryazarlığı

İnfodemiden korunma yollarının başında, sosyal medyada karşılaşılan her bilgiye inanmamak ve doruluğunu tespit etmeden paylaşmamak geliyor. Bunula birlikte, sosyal medya kullanıcıları olarak infodeminin yayılmasını önlemek için üstümüze düşen kimi görevleri yerine getirmemiz ve kontrollü bir dijital hayat sürmemiz gerekiyor. Sosyal medyadaki içeriklere bakarken sorgulayıcı olmak, yanlışlığını tespit ettiğimiz bilginin kaldırılmasını rica etmek ya da durumu platform yöneticilerine bildirmek, doğruluğundan şüphe duyulan bilgileri doğrulamak için zaman ayırmak, doğru bilgilerin yayılmasına katkı sunmak bu görevlere örnek olarak verilebilir. Ayrıca Covid-19 ile ilgili güvenilir bilgi elde etmek için; DSÖ çevrimiçi bilgi platformu, yetkili mercilerin sosyal medya hesapları, Google’daki COVID-19 Uyarısı, gerektiğinde başvurulabilecek platformlar olarak kabul edilebilir. Günümüz medya okuryazarlık biçiminin Covid-19 okuryazarlığına evirildiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Diğer Yazılar

İnfodemi ile Mücadelede Kontrollü Dijital Hayat!

Covid-19’un pandemi ilan edilmesinden sonra Dünya Sağlık Örgütü  yeni bir kavramı literatüre kazandırdı: İnfodemi. DSÖ ...
Daha Fazlasını Oku

Bizden Haberdar Olun

Mail aboneliği başlatmak için mail adresinizi bizimle paylaşabilirsiniz.

    Paylaş
    Etkinlik Takvimi
    Kasım

    Aralık 2024

    Ocak
    Pzt
    Sal
    Çar
    Per
    Cum
    Cmt
    Paz
    25
    26
    27
    28
    29
    30
    1
    Etkinlikler için Aralık

    1st

    Etkinlik Yok
    2
    3
    4
    5
    6
    7
    8
    Etkinlikler için Aralık

    2nd

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    3rd

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    4th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    5th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    6th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    7th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    8th

    Etkinlik Yok
    9
    10
    11
    12
    13
    14
    15
    Etkinlikler için Aralık

    9th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    10th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    11th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    12th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    13th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    14th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    15th

    Etkinlik Yok
    16
    17
    18
    19
    20
    21
    22
    Etkinlikler için Aralık

    16th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    17th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    18th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    19th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    20th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    21st

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    22nd

    Etkinlik Yok
    23
    24
    25
    26
    27
    28
    29
    Etkinlikler için Aralık

    23rd

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    24th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    25th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    26th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    27th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    28th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    29th

    Etkinlik Yok
    30
    31
    1
    2
    3
    4
    5
    Etkinlikler için Aralık

    30th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Aralık

    31st

    Etkinlik Yok

    Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi

    Center for Diplomatic Affairs and Political Studies

    ‎مركز الشؤون الدبلوماسية والدراسات السياسية

    Centre des Affaires Diplomatiques et des études Politiques

    Центр дипломатических отношений и политических исследований

    外交事务与政治研究中心

    Back to top of page