Etkinlik Yok
Dünya tarihini küresel ticaretin gelişimi üzerinden incelemek mümkündür. Dünya tarihi, küresel ticaret yollarının kontrolü için verilen mücadelenin tarihidir. Antik dönemdeki Roma ve Kartaca arasındaki Pön savaşları, Osmanlı imparatorluğunun Akdeniz’in etrafında yayılması, Napolyon’un 19 yüzyılda Fransa imparatoru olarak yaptığı seferler, ikinci Dünya savaşında Almanya ve Japonya’nın meydan okuması, daima Küresel pazar arayışları, hammadde kaynaklarına erişim ve ticaret yollarının kontrolü içindir.
Günümüzde Asya-Pasifik bölgesindeki mücadeleyi Kenar Kuşak teorisi açısından değerlendirmek mümkündür. Kenar kuşak teorisinin kurucusu Spykman’a göre “Kim Kenar kuşağı kontrol ederse Avrasya’ya hâkim olur kim Avrasya’ya hükmederse Dünya’nın kaderini kontrol eder.” Bu teoriye göre Avrupa, Ortadoğu, Hindistan, Güney Doğu Asya ve Çin, Kenar Kuşağı oluşturmakta ve Asya anakarasını diğer bir deyişle Kalpgah’ı Çevrelemektedir. Kenar kuşak devletleri kendilerini savunmak için hem kara hem deniz gücü kurmak zorundadır. Kenar Kuşak ülkelerinin güvenlik sorunlarının temelini Kara ve Deniz ülkelerine karşı verdikleri mücadele oluşturmaktadır. Jeopolitik teorisi açısından Çin bir kenar kuşak devletidir. Modern Çin’in büyük stratejisin de bu nedenle kara ordusu kadar donanmaya da önem verilmektedir.
ABD’nin Birinci ve İkinci Dünya savaşına girmesinin nedeni Kenar Kuşağın tek bir güç tarafından kontrolünü engellemektir.Soğuk savaş döneminde ABD’nin SSCB ve Kızıl Çin’e karşı büyük stratejisinin temelini, kenar kuşak ülkelerinde kurduğu NATO, CENTO ve SEATO askeri ittifakları oluşturmuştur. Günümüzde ABD aslında bir Deniz gücü olmasına rağmen 70 ülkedeki yaklaşık 800 askeri üssü ile aslında bir Kenar Kuşak gücüne de dönüşmüştür. ABD askeri harcamalarının yüksekliğinin nedeni de bu durumdur.
Asya ve Pasifik bölgesinde Çin’in karşısında ABD ve Japonya vardır. Çin’in ekonomisi ve askeri yetenekleri son yıllarda artsa da bu iki denizci devletle birden okyanuslarda baş etmesi mümkün değildir. Her şeye rağmen Çin böyle bir yolu seçerse büyük bir donanma inşa programına başlatması, ABD ve Japonya ile bir donanma yarışına girmesi gerekir. Çin’in Taiwan’ı işgal üzerinden başlatacağı pasifikte yayılma politikası Çin için stratejik bir zafer olamaz. Çin’in askeri metotlarla deniz ticaret yollarının kontrolünü ele geçirmesi ve rakip donanmaların hakkından gelmesi düşük bir ihtimaldir. Tarih’e baktığımızda Karacı veya Kenar Kuşak devletleri Denizci devletler karşısında Donanma yarışlarını ve açık denizlerde hâkimiyet mücadelesini genellikle kaybetmiştir.
21.yüzyılda tarihin tekerleği bir kez daha dönmekte yeni büyük çatışma ABD ve Çin arasındaki rekabet olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak durum göründüğünden biraz daha karışıktır. Aslında gerçek çatışma ve rekabet küresel sermaye ve ulus devletler arasındadır. Modern uluslararası sistem, 1990’da sona eren soğuk savaş sonrasında gelişen küreselleşme sürecinde ulus ötesi kurumların meydan okuması ile karşılaşmıştır. Çin yönetimi bu yeni dönem iyi uyum sağlamış ve on yıllar boyunca Çin’e yabancı sermayeyi çekmiştir. ABD de Petro/kimya, askeri endüstri, otomotiv, inşaat sektörü ulus devlet siyasetinden yana tavır alırken, yazılım, ileri teknoloji, sosyal medya, bankacılık ve finans sektörünün Küreselleşme siyasetinden yanadır.
Çin yaklaşık 40 yıldır Japonya’yı örnek alarak ihracata dayalı ekonomik büyüme stratejisini benimsemiş ve kendini küresel sermaye yatırımlarına açmıştır. Küresel ticaretin Korona döneminde daralması Çin ekonomisin son derece aleyhinedir. Dünya bankasına göre Çin 0,1 ve sıfır ekonomik büyüme oranına sahip olacaktır. Bu rakam Çin için 1976’dan beri en düşük seviyedir. Ekonomik ve siyasi belirsizlikler Asya-pasifik bölgesinde güvenlik parametrelerini sarsmaktadır.
Modernizasyon programını başlatan eski Çin devlet başkanı Deng Xioping’in ifadesi ile “bir tepede iki kaplan olamaz”.Ancak Asya-Pasifik bölgesine baktığımızda rekabet halinde ABD, Japonya, Rusya, Çin ve Küresel sermaye’den oluşan beş kaplan görmekteyiz. Bu beş kaplanın Asya-Pasifik siyaseti, yeni küresel rekabetin ana hatlarını belirlemektedir.
