Şi Cinping'in Rusya ziyareti ve Çin-Rusya işbirliği

03.04.2023

1. Ziyaretin amacı neydi?

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında geçtiğimiz hafta Moskova’da yapılan görüşme ve ardından yapılan uzun açıklama, Çin’in Rusya’yla ilişkilerini geliştirmekte kararlı olduğunu gösterdi. Çin’in aracılık ettiği İran ve Suudi Arabistan anlaşması, Çin’in barışçıl bir rol oynama isteğini artırdı. Yakın zamanda Çin yönetiminin Ukrayna’daki savaşın sonlanması için önerdiği planın akabinde gerçekleşen bu ziyaretle barış için somut adımların görüşülebileceğine yönelik beklenti de arttı. Ancak Ukrayna örneği çok farklı ve herhangi bir hızlı çözüme ulaşmak çok daha zor.

Ziyaretin temelinde, iki ülkenin de içinde olduğu mevcut şartlar altında, iki temel konu bulunuyor. Bunlardan biri para, enerji ve ticaret gibi alanlarda karşılıklı fırsatları içeren ekonomik ilişkiler, diğeri ise değişmekte olduğuna inandıkları küresel sistemi şekillendirme ve içinde önemli bir konum alma çabası.

Şi’nin ziyareti sembolik olarak da önemli. Bu ziyaret, 2013’te Çin Devlet Başkanlığı görevini üstlendikten sonra Rusya’ya yaptığı ilk ziyaretin 10. yıl dönümünde gerçekleşti. Ayrıca, bu ayın başlarında Çin Komünist Partisi (ÇKP) Genel Sekreterliğine ve Devlet Başkanlığına yeniden seçilmesi ile benzeri görülmemiş şekilde görevindeki üçüncü dönemi garantilemesinden ardından gerçekleştirdiği ilk ziyaret. Üstelik Lahey merkezli Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Putin için tutuklama emri çıkarmasından birkaç gün sonra gerçekleşen bu ziyarette Şi’nin, Rusya’da 2024 seçimlerinde Putin’in başarılı olacağına yönelik söylemi ikili ilişkilerin boyutunu göstermesi bakımından önemli.

2. Bu ziyarette öne çıkan konular nelerdi?

Şi’nin Moskova ziyareti, Batılı şirketler tarafından terk edilen Rusya pazarında bir yer edinmek, ucuz ham madde ve sürdürülebilir enerji arzını korumak gibi gündemler barındırıyordu. Bu çerçevede Kremlin’in verdiği bilgilere göre toplantı ticari, teknolojik ve siyasi alanlarda işbirliğini destekleyen bir düzineden fazla anlaşmayla sonuçlandı.

Liderlerin açıklamalarında iki ülke arası ilişkilerin nasıl derinleştirileceğine odaklanmaları da en az bu anlaşmalar kadar önemli. Birbirlerini “dost” olarak tanımlayan iki lider için bu devlet ziyareti, kişisel yakınlıklarını sergileme ve halihazırda Washington önderliğindeki Batı ittifakının yönettiği dünya düzenine karşı yeni düzenin inşasında nasıl ilerleyebileceklerini belirleme fırsatı sundu.

Görüşmeler, Ukrayna-Rusya savaşının çözümü konusunda hiçbir ilerleme sağlamadı. Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan ortak açıklamaya göre, her iki lider de Ukrayna’da “gerginliği artıran” ve savaşı “uzatan” eylemlere son verilmesi çağrısında bulundu. Liderler ayrıca NATO’yu diğer ülkelerin “egemenliğine, güvenliğine ve çıkarlarına saygı duymaya” çağırdı. Bu çağrı, her iki ülkenin de Batı ittifakının Rusya’yı kışkırttığı tezinde birleştiğinin somut göstergesi oldu.

Bu ziyarette de Çin, Ukrayna-Rusya savaşına dair Rusya yanlısı bir “tarafsızlığı” korumaya devam etti. Bu politika tercihinde hiç şüphesiz Çin’in ekonomi politikası ve kendi çevresindeki güvenlik hassasiyetleri öncelikli rol oynuyor. Batı karşıtlığına rağmen, Çin’in yeni düzeni kurma kapasitesini oluşturmadan uluslararası sistemi açıkça bozmakla daha az ilgilendiği söylenebilir. Küresel ticaret ve finansal yapıya çok daha fazla entegre olan Çin’in, Rusya’ya açık ekonomik ve askeri yardım teklif ederse yaptırımları göze alması gerebilir.

3. Uzun vadede Çin-Rusya işbirliği savaşın geleceğini nasıl etkileyebilir?

İki ülke ilişkilerinin en önemli ayağı, teknoloji transferleri ve ortak askeri tatbikatlar ile göze çarpan güvenlik ve savunma alanındaki işbirliğidir. Rusya, tarihsel olarak Çin’in önemli bir silah ve askeri teknoloji tedarikçisidir. Bugün ise Çin, Rusya’ya resmi olarak silah veya askeri teknoloji ihraç etmiyor. Fakat gerçek şu ki, savaşta kullanılan çoğu ürün ve bileşen ikili kullanım teknolojisi olarak sınıflandırılabilir ve resmi olarak sivil amaçlarla ihraç edilebilir. Rusya’nın Çin’den ithalatının arttığını düşündüğümüzde bu desteğin boyutu tartışılabilir.

Bununla birlikte Rusya’ya açık bir destek vermekten kaçınan Çin’in Amerika Birleşik Devletleri ile büyüyen stratejik rekabeti göz önüne alındığında uygulamaya çalıştığı denge, ABD’nin artan kısıtlama ve tehditleri ile bozulabilir. ABD’nin Çin’i çevrelemesi; AUKUS ve “Quad” gibi ittifaklarla Asya-Pasifik’te gücünü pekiştirmesi; ekonomik yaptırımlar ve Güney Çin Denizi’nde artan askeri varlığı, Çin yönetimini Rusya’ya daha da yakınlaştırabilir. Zaten Çin-Rusya ilişkileri ABD’nin uluslararası sistem üzerindeki hakimiyetine karşı çıkmaları üzerine sıkı sıkıya bağlıyken böyle bir durumda Rusya’nın savaşta üstün gelmesi, Çin’in küresel siyaseti yeniden şekillendirme hedefleriyle uyumlu görülebilir. Çin, ekonomik ve askeri bir lider olarak yükselişini kolaylaştırmak için Rusya’ya desteğini artırılabilir. Bu destek ile Çin hem Batı egemenliğindeki uluslararası sisteme kafa tutmuş hem de yakın müttefik haline gelen Rusya üzerinde politik nüfuzunu genişletmiş olur.

Bugün Rusya, kendisine karşı uygulanan ekonomik yaptırımları bertaraf etmek ve savaşın maliyetini karşılamak için Çin ile ekonomik ilişkilerinden faydalanırken bu ilişkilerin askeri bir seviyeye çıkması Ukrayna üzerinden bir Batı-Doğu çatışmasına dönüşecektir. Son birkaç ayda ABD yönetiminin ve diğer Batılı güçlerin, Çin’i Ukrayna-Rusya savaşına karışmaması konusundaki uyarılarını sadece Çin’e karşı bir tehdit olarak değil, uluslararası sistem ve istikrarın korunması için bir çaba olarak okumak mümkün.

 

Bu “Analiz” yazısı 28 Mart 2023 tarihinde Anadolu Ajansı tarafından yayınlanmıştır.

Diğer Yazılar

Avrupa kendi Wagner’ini mi arıyor?

İkinci Dünya Savaşı sırasında yerle bir olan Avrupa’nın toparlanması destek almadan mümkün değildi. Avrupa ülkelerinin ...
Daha Fazlasını Oku

Avrupa’da Askeri Kapasitenin Artmasında Zorluklar ve Sonuçlar

Dünyanın birçok yerinde gittikçe artan çatışma ihtimalleri ve mevcut gerilimlerin tehdit kapasitelerinin artması ile küresel ...
Daha Fazlasını Oku

Türkiye ve İngiltere Çok Boyutlu Yeni Güvenlik İlişkisi

Tehditler ve çatışma Avrupa’ya uzun zamandır olmadığı kadar yakın. Rusya-Ukrayna Savaşı ile Avrupa’nın sınırına dayanan ...
Daha Fazlasını Oku

Atlantik Deklarasyonu: Yeni Küresel Sistem İçinde Arayış

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Birleşik Krallık (İngiltere) arasında imzalanan, ekonomi, teknoloji, enerji ve savunma ...
Daha Fazlasını Oku

Şi Cinping’in Rusya ziyareti ve Çin-Rusya işbirliği

1. Ziyaretin amacı neydi? Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ...
Daha Fazlasını Oku

Bizden Haberdar Olun

Mail aboneliği başlatmak için mail adresinizi bizimle paylaşabilirsiniz.

    Paylaş
    Etkinlik Takvimi
    Şubat

    Mart 2024

    Nisan
    Pzt
    Sal
    Çar
    Per
    Cum
    Cmt
    Paz
    26
    27
    28
    29
    1
    2
    3
    Etkinlikler için Mart

    1st

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    2nd

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    3rd

    Etkinlik Yok
    4
    5
    6
    7
    8
    9
    10
    Etkinlikler için Mart

    4th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    5th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    6th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    7th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    8th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    9th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    10th

    Etkinlik Yok
    11
    12
    13
    14
    15
    16
    17
    Etkinlikler için Mart

    11th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    12th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    13th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    14th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    15th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    16th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    17th

    Etkinlik Yok
    18
    19
    20
    21
    22
    23
    24
    Etkinlikler için Mart

    18th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    19th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    20th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    21st

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    22nd

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    23rd

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    24th

    Etkinlik Yok
    25
    26
    27
    28
    29
    30
    31
    Etkinlikler için Mart

    25th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    26th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    27th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    28th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    29th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    30th

    Etkinlik Yok
    Etkinlikler için Mart

    31st

    Etkinlik Yok
    1
    2
    3
    4
    5
    6
    7

    Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi

    Center for Diplomatic Affairs and Political Studies

    ‎مركز الشؤون الدبلوماسية والدراسات السياسية

    Centre des Affaires Diplomatiques et des études Politiques

    Центр дипломатических отношений и политических исследований

    外交事务与政治研究中心

    Back to top of page