Etkinlik Yok
Giriş
Pakistan-Türkiye savunma iş birliği Haziran 2003’te Yüksek Düzeyde Askeri Diyalog Grubunun (HLMDG) kurulmasıyla resmi olarak başlamıştır. Daha önce savunma iş birliği 1988 yılında kurulan Pakistan-Türkiye Askeri İstişare Grubu (MCG) çerçevesinde yürütülüyordu. Her iki ülke de 1954 tarihli Türk-Pakistan Anlaşması’nın saha tecrübelerinin paylaşılması, savunma üretimi ve jeopolitik çevre konularını ele alan dördüncü maddesi ile bağlıdır
21. yüzyıla gelindiğinde ise savunma iş birliği siyasi, bölgesel ve küresel paradigmalar açısından daha geniş bir çerçeveye oturmuştur. ABD, helikopter motorları için ihracat lisansı vermeyi reddetti ve Pakistan’a 30 adet ATAK T-129 çift motorlu saldırı helikopterinin tedarikini durdurdu. ABD 2018 yılında Pakistan’a yaptığı askeri yardımı ve Uluslararası Askeri Eğitim ve Öğretim Programı (IMET) aracılığıyla Pakistanlı subaylara sağladığı finansmanı sona erdirdi. Aynı şekilde ABD, Türkiye’nin Rus S-400 hava savunma sistemini satın almasını gerekçe göstererek Türkiye’yi F-35 ortak saldırı uçağı programının geliştirici ortağı olmaktan çıkarmıştır. Buna paralel olarak, ABD’nin Çin’in bölgedeki etkisine karşı koymak için yaptığı birçok dengesiz davranış, Pakistan ve Türkiye’yi ‘yerli savunma sanayiini’ geliştirmek için savunma iş birliğine yöneltti. Günümüzde dinamik askeri teknoloji ve güç farklılığı ile birlikte, Pakistan-Türkiye savunma meselesi çok yönlü bir ilişki oluşturmuştur.
20. Yüzyılın Gelişmeleri
Bağımsızlıkları sonrası dönemde hem Pakistan hem de Türkiye ordusu, aralıklı olarak iktidara ilişkin rollere müdahale ederek önemli aktörler olduklarını kanıtladılar. Harvard Üniversitesi’nde stratejik çalışmalar profesörü olan Eric Nordlinger bu müdahalelerin yelpazesini ve izlenen hedef türlerini kısaca ortaya koymuştur. Askeri müdahaleyi üç paradigma içinde sınıflandırmıştır. İlk ve en düşük seviye ordunun hükümet kontrolünü ele geçirme konusunda isteksiz kaldığı Pretoryen Arabulucu seviyesidir. İkinci seviye ordunun genellikle 2-4 yıl süreyle siyasi kontrolü ele almaya daha istekli olduğu Pretoryen Muhafız seviyesidir. En yüksek ve son seviye ise ordunun statükoyu korumak için olağanüstü ekonomik ve siyasi kontrol uyguladığı ve iktidarı sivillere geri vermek konusunda isteksiz olduğu Pretoryen Yönetici seviyesidir.
…
